1. Körfez Savaşı’nda hava savaşları ve F-117

Birinci Körfez Savaşı ve Çöl Fırtınası Harekâtı Soğuk Savaş’ın sona ermesinden sonra ABD için ilk büyük kriz ve savaştı. Irak lideri Saddam Hüseyin’in, ABD’nin en büyük petrol tedarikçisi olan Kuveyt’i işgal etmesi Körfez Savaşı’nın resmi olarak görünen gerekçesidir. (Bkz; U-2 UÇAK KRİZİ)

Irak’ın Kuveyt’i işgalinden sonra Körfez Ülkeleri’ne 6 ay yığınak yapan 40 kadar ülkeye ait koalisyon kuvvetleri ilk önce hava gücü ile Irak’a saldırmış ve 39 gün sonra Kuveyt’in geri alınması için kara harekâtına başlamıştır. 100 saat süren harekât sonunda yani ilk saldırıdan sonra 2 ay dolmadan Kuveyt geri alınmıştır.

ABD öndeliğindeki koalisyon hava güçleri Körfez Savaşı’nda J.Warden’in “ŞAH-MAT” ekibinin stratejik planlamasına göre harekat icra etmişti. Bu planın ilk saatleri “Stealth” ve 5’nci nesil uçakların öncüsü F-117 Night Hawk (tam anlamıyla 5’nci nesil değil) ile helikopter görev gücünün Bağdat’a kadar SEAD(1) ve DEAD(2) görevi yaparak bir hava koridoru açması ve sonrasında tüm uçakların bu koridoru kullanması üzerine dayanıyordu.

Bu koridor ve sonrasında ise ekibin planının ana amacı yani taktik hava gücünün (uçakların) stratejik hava harekâtında kullanılması ile Irak kara güçleri ve harekât alanındaki tesislerden çok çok öncesinde ülkenin sivil ve askeri amaçlı stratejik tesislerinin imha edilmesi yatıyordu.

Vietnam’dan alınan derslerin de etkisi ile taktik hava gücü (F-111F gibi taktik bombardıman uçakları ve diğer taktik avcı, av-bombardıman uçakları) Körfez Savaşı’nda ilk kez stratejik hava harekâtı için bu derece yoğun ve doğru kullanılmıştı.

Körfez Savaşı sırasında Irak üzerinde uçan F-16 ve F-15 savaş uçakları

OPERATION DESERT SHIELD (ÇÖL KALKANI OPERASYONU) VE ÇÖL FIRTINASI HAREKÂTI (OPERATION DESERT STORM) ZAMAN ÇİZELGESİ

Körfez Savaşı’nın sebebi ve harekatın ve genel seyrinin anlatılacağı bölümlerin daha iyi anlaşılması için öncelikle ilgili olayların sıralamasını bilmekte fayda var. (Bkz; İNSANLI VE İNSANSIZ UÇAKLARIN GELECEKTEKİ BİRLİKTELİĞİ VE F-35)

1. Körfez Savaşı AĞUSTOS 1990

2 Ağustos-Irak’ın Kuveyt’i işgali.

6 Ağustos-ABD Silahlı kuvvetleri Suudi Arabistan’da üslenme izni aldı.

7 Ağustos-F-15’ler bölgeye gitmek üzere hazırlanmaya başladı.

7 Ağustos-USS Independence uçak gemisi ve refakat gemileri (Uçak gemisi görev grubu) Basra Körfezine ulaştı.

1. Körfez Savaşı KASIM 1990

8 Kasım-Bölgeye 200.000 ABD askeri sevk edildi.

29 Kasım-BM, Irak’a karşı güç kullanma yetkisi verdi.

1. Körfez Savaşı ARALIK 1990

29 Aralık-İlk avcı filosu Basra Körfezi’ne ulaştı.

1. Körfez Savaşı OCAK 1991

12 Ocak-ABD Kongresi askerlerine savaşma yetkisi verdi.

15 Ocak-BM’nin Irak’a verdiği geri çekilme süresi doldu.

16’yı 17’sine bağlayan gece (17 Ocak) G günü. Koalisyon hava saldırısı başladı.

18 Ocak-Irak, İsrail ve Suudi Arabistan’a Scud füzeleri fırlattı.

25 Ocak-Irak hava üslerindeki uçak şelterlerine (kalın beton korunganlı hangar) saldırılar başladı.

26 Ocak-Irak savaş uçakları İran’a kaçmaya başladı.

29 Ocak-Hafci savaşı başladı. Koalisyon hava gücü Irak birliklerini imha etmeye başladı.

1. Körfez Savaşı ŞUBAT 1991

24 Şubat-S Günü, 100 saat süren kara harekâtı başladı.

26 Şubat-Kaçan Irak birlikleri ölüm karayolunda imha edildi.

28 Şubat-Kuveyt saatiyle sabah 08:00’da ateşkes başladı.(3)

ÇÖL FIRTINASI HAREKÂTI BAŞLAYANA KADARKİ SÜREDE VERİLEN ASKERİ KARARLAR VE OLAYLAR

2 Ağustos 1990’da Saddam Hüseyin’in emri ile harekete geçen iyi donanımlı Irak güçleri ABD’nin en büyük petrol tedarikçisi olan Kuveyt’i işgal edince tüm Arap Yarımadası’nı işgal etmek için önlerinde sadece Suudi Arabistan engeli kalmıştı ki o zaman Suudi Arabistan şu an ki kadar güçlü olmadığı gibi Körfez’deki Amerikan varlığı da şu an ile kıyaslanmayacak kadar azdı.

Suudi Arabistan düştüğünde ise Irak dünyanın petrol arzının beşte birini kontrol eden bir ülke olacaktı. Zaten makalede görüleceği üzere Birinci Körfez Savaşı’nın en büyük sonucu sadece Irak’ın Kuveyt’ten çıkarılması değil, petrol bölgesi olan Arap Yarımadası’na ABD güçlerinin yerleşerek petrol sahalarının emniyetini daimî olarak sağlamasıdır.

Irak'a yapılan hava saldırıları

Daha öncesinde ABD, Irak’ın İran’la yaptığı sekiz yıllık savaş sırasında askeri yardım yapmıştı. Irak, İran’la yaptığı savaşta bir taraftan ordusuna tecrübe kazandırırken bir taraftan da batılı silah tüccarlarının iştahını kabartarak modern silah sistemleri almıştı. Özellikle Fransız yapımı radarlar, komuta-kontrol sistemleri ve Rus yapımı çeşitli hava savunma sistemlerini tedarik eden Irak bunların çoğunluğunu Bağdat çevresine olmak üzere Irak geneline dağıtmıştı. Ancak gerek hava gücü gerekse diğer kuvvetlerdeki platformalar ile Irak ordusu zayıf ülkelere karşı savunacak kadar yeterli olabilirdi.

Savaşın kaderine etki edecek kadar önemli silah sistemlerini (stratejik veya askeri literatürde stratejik silah olarak geçmese dahi çok kritik silah sistemlerini) mali kaynakları olsa bile bir Ortadoğu Ülkesi olarak alamazdı. Çünkü Batı Dünyası mesafeli yaklaşmakta idi. Aldıklarının çoğunu da İran karşıtı batının yani İran-Irak savaşının hatırı için vermesi ile almıştı. (Bkz; İHA’LARIN GELECEĞİ VE TÜRKİYE)

Bu sebeple tıpkı İran gibi kolay yoldan ancak büyük etki edecek silahlara yani balistik füzelere yöneldi. Birinci Körfez Savaşı’nda koalisyonun ve hatta İsrail gibi koalisyona hiç katılmamış ülkelerin dahi çok başını ağrıtan Irak balistik füzeleri (Rus R-17 Scud türevi El-Hüseyin) koalisyon hava gücünün muharebenin ilk günlerinde en çok uğraştığı sorunlardan biri olmuştu.

SÜREKLİ EĞİTİM

Sonradan yazılan hatıratlar ve çeşitli köşe yazılarından öğrendiğimiz kadarı ile ABD’li stratejistler zaten Saddam’ın eninde sonunda böyle bir hamle yapacağından şüpheleniyorlardı (Kuveyt’e saldırmak). Diğer yandan bugün bile tartışılan hususlar vardır.

Irak kuvvetlerinin yığınak ve hazırlıklarının ABD uydularından kaçması ihtimalinin çok zor olması bir yana koalisyon hava güçlerinin genel komutanı General Chuck Horner ve meşhur savaş romanları yazarı Tom Clancy’nin ortaklaşa yazdığı Huner’ın hayatı ve daha çok Birinci Körfez Savaşı’nı anlatan ‘Her Erkek Bir Kaplandır’ kitabı itiraflarla doludur.

Kitapta belirtildiği üzere Saddam’ın bu hareketini uzun zamandır bekledikleri için bölgede bol bol savaş simülasyon eğitimleri ve “Saddam saldırırsa ne yaparız?” sorusunun cevabını verecek stratejik hava harekatı planlamaları yapmışlardı. Yani son güncellemeler bir yana aslında Kuveyt işgal edildiğinde en azından hava kuvvetlerinin “kabaca” planları hazır idi. Sadece Basra Körfezi ve çevre ülkelere 6 ay kadar malzeme, platform ve asker sevkiyatın yapılması ve 2600’e yakın uçağın sev edilmesi gibi “ufak detaylar” kalmıştı.

1. körez savaşı

20 Aralık 1983 yılında Irak Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin ABD Başkanı Reagan’ın özel elçisi Donald Rumsfeld’in görüşmesinden bir fotoğraf karesi (Türk Kamuoyu’nun da yakından tanıdığı Rumsfeld daha sonra iki dönem savunma bakanı olarak görev yapmıştı).

Kitaptaki diğer ilginç itiraf ise Hurner’ın ifadesi ile üç beş ay sonra bile yani yeterli yığınak yapılana kadar koalisyonun ve daha çok ABD kuvvetlerinin savunmasız oluşları idi. Irak ordusunun en azından tank birliklerinin Kuveyt’te durmayarak yani çölü geçerek Suudi Arabistan’a saldırması durumunda Suudi Arabistan’ı ve bölgedeki Amerikan birliklerini koruyacak yeterli güçleri olmadığını itirafı ediyordu (Irak’ın bir milyondan fazla mevcutlu ordusu ve binlerce tankına rağmen o sırada Arap Yarımadası’nda bunu göğüsleyecek bir güç yoktu).

Saddam Hüseyin’in bunun farkında olup olmadığını bilmiyoruz ama neden güneye doğru ilerlemediği bugün dahi merak edilen bir konudur. (Bkz; YERLİ UÇAK GEMİSİ NASIL OLACAK? | MİLLİ UÇAK GEMİSİ)

Savaş öncesinde yaşanan diğer gelişmeler ise şunlardı: İlk önce Irak birliklerinin Suudi Arabistan’a saldırması ihtimaline karşılık “Çöl Kalkanı Operasyonu” adı altında Suudi Arabistan’a 500.000’den fazla Amerikan askeri yığıldı. 15 Ocak 1991’de yani “G” gününden (Koalisyonun saldırı günü) bir gün önce Çöl Kalkanı Operasyonu, diplomasinin başarısız olması sebebi ile “Çöl Fırtınası Operasyonu/Harekâtı” adı verilen bir harekata dönüştü. Bu karar ABD halkının da desteği ile verildi.

Ancak halkın hazırlanması için 6 ay boyunca medya aracılığı ile Irak’a yönelik ciddi propaganda çalışması yapıldı. Bu propaganda ve psikolojik harp savaşın ilk saatlerinden sonuna kadar da devam etti. Öyle ki CNN televizyonu ilk saatlerinde Bağdat’tan bir binanın üzerinden canlı yayın yaparak şehirdeki stratejik hedeflerin bombalanmasını ve uçaksavar ateşi ile havai fişek gösterisine dönen Bağdat göklerini tüm dünyaya yayınladı.

körfez savaşı havacılık

(O günlerde üniversite öğrencisiydim ve gece kalkıp televizyonu açtığım da Bağdat’ın ışıl ışıl olduğunu ve şehrin bombalandığını gördüm. Tabi o zamanda askeri havacılığı takip ettiğim için Bağdat’ta neler yaşandığını hayal etmem zor olmadı. Garip bir hüzün ve bir liderin bir ülkeyi yok etmekte nasıl maşa olarak kullanıldığına şahit olduğumu düşündüğümü hatırlıyorum.

6 ay yığınak yapılırken saldırıdan sadece bir ay önce büyük gazetelerimizde koca koca köşe yazarlarımızın “Bölgeye gittik, savaş ihtimali yok, kimse inanmıyor, koalisyon saldırmayacak gibi…”yazılarını okuduğumu hatırlıyorum. Bir yıl sonra savaşa dair daha çok propaganda ama gerçek savaş uçağı ve bombalama görüntülerinin olduğu VHS video kasetler çıkınca hemen aldığımı hatırladım. Hala saklarım.)

Kısaca Çöl Kalkanı Saddam’ı çevrelemek, Suudi Arabistan ve diğer Körfez Ülkeleri’ne saldırmasını önlemek ve güç gösterisi ile askeri yığınağı bir diplomasi aracı olarak kullanarak Kuveyt’i terk etmeye zorlama operasyonu iken, Çöl Fırtınası Harekâtı diplomasinin başarısız olması ve Irak’ın kendisi ile ilgili BM kararlarını dinlemeyerek verilen sürede Kuveyt’i terk etmemesi üzerine silah yani askeri güç kullanarak Kuveyt’ten çıkarma harekâtı idi.

Çok ibretlik olaylar ve derslere konu olan “Birinci Körfez Savaşı Hava Muharebeleri ve Irak Hava Savunmasının Bastırılması” yazı dizimin 2.Bölümüne harekata yönelik istatistikler, balistik füze tehdidi ve saldırıları ile devam edeceğim. Sonraki bölümlerde ise şu başlıklar olacak. (Bkz; BİR F-4 PHANTOM HİKAYESİ)

-Planlama ve Taktik Hava Unsurlarının Stratejik Harekatta Kullanılması.

-John Warden ve ŞAH-MAT Ekibi.

-Çöl Fırtınası Harekâtı ve Irak Hava Savunma Sisteminin Bastırılması (Felç edilmesi).

-SEAD Görevleri.

-Çöl Fırtınası Harekatı’nda En Çok Kullanılan Muharip ve Yardımcı Sınıf Uçak Tipleri.

-Birinci Körfez Savaşı’ndaki Koalisyon uçak kayıpları ve müsebbipleri.

-Birinci Körfez Savaşı’ndaki Koalisyon Uçakları ile Irak Uçaklarının (Sadece Hava-Hava Füzeleri Kullanarak) Elde Ettiği Hava Zaferleri.

Dipnotlar:

1-SEAD: (Suppression Of Enemy Air Defenses)

Hava savunmasının bastırılması görevi. Daha çok radar mevzilerinin yani radar antenlerinin gayri faal hale getirilmesi bu görevin kapsamıdır.

2-DEAD:

Hava savunmasının bastırılması olan SEAD görevine ilave olarak tüm radar mevziisinin veya onunla birlikte çalışan hava savunma sistemlerinin (top-füze) imha edilmesidir. Yani radar tamir edilir veya değiştirilse bile savunma yapacak füzelerin imhası söz konusudur. (Bkz; KIZIL MEYDAN’DA BİR CESSNA 172!)

3-Tom Clancy ve Emekli General Chuck Horner, Her Erkek Bir Kaplandır, (Çev. Feride Kurtulmuş), Epsilon Yayınları, İstanbul, 2002, s.8.

Kaynak: www.kokpit.aero / Hakan Kılıç

Bir yorum bırak

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar işaretlendi*