ABD ve Çin’in stealth bombardıman uçağı | B-21 Raider ve Xian H-20

Çin ile ABD arasındaki askeri ve ekonomik mücadele devam ederken uzun menzilli stratejik ve stealth bombardıman uçakları konusundaki rekabet de ivme kazandı. ABD tarafı B-21 Radier Bombardıman Uçağını geliştirirken Çin ise dış tasarımının B-2 Spirit’e benzediği söylenen H-20 Bombardıman Uçağını geliştiriyor. Her iki uçağında en önemli ortak yönü stealth tasarıma sahip olmaları. (Bkz; GEZGİN SEYİR FÜZESİ PROJESİ)

h-20 bombardıman uçağı çin
Çin’in H-20 Bombardıman Uçağı

Son Güncelleme: 10/11/19

Aslında soru çok basit: Bırakın 80 milyon dolarlık F-35’i her iki ülke birim maliyeti milyarları bulacak dev bombardıman uçaklarını da B-52, Tu-95, B-1B gibi değil de neden yine B-2 Spirit benzeri şeklinde tasarlıyorlar? 

Soruyu başka açıdan sorarsak: UHF/VHF bant radarlar ile stealth uçakları tespit ettiğini iddia eden Çin, neden B-2 benzeri H-20’yi tasarlıyor ve tasarım aşamasında B-2’nin maketinin rüzgâr tüneli testlerini servis ederek H-20 Bombardıman Uçağı hakkında işaret veriyor? (B-21 Raider Bombardıman Uçağı programının 100 adet uçak için 100 milyar USD’yi bulacağı tahmin ediliyor).

Öncelikle stealth demişken “Stealth efsanesi sona erdi” ve F-35 konusunda veya stealth uçaklar konusunda faydalı yük kapasitesi, manevra yeteneği gibi özellikleri ile yürütülen karalama kampanyasına da katılmadığımı belirtmek isterim. Bu konuyu, yazının ilerleyen bölümlerinde ayrıntılı olarak anlatacağım. Aslında bu yazı dizisinin tamamı stealth tasarımı ile ilgili. (Bkz; TÜRKİYE’NİN ARA UÇAK İHTİYACI)

Manevra yeteneği konusundaki eleştirilere kısaca değinmek istiyorum: Evet F-35B modeli 7 G, C modeli ise 7,5 G kapasitesinde. Fakat bizim alma ihtimalimiz devam eden A modeli 9G kapasitesinde. Yani standart savaş uçakları gibi insanın limitinin sınırına kadar. Hala daha yıllar öncenin henüz yazılım ve durumsal farkındalığı olgunlaşmamış F-35’lerinin Red Flag sonuçlarını anlatan eski pilotların beyanlarına göre hüküm verenler olsa da, F-35 son iki yıldır Red Flag tatbikatlarında 12 – 0 ve 20 – 1 gibi farklı sonuçlar alıyor. Hem de F-16, F-15 veya Avrupa menşeili uçaklar karşısında.

Zaten HOB yani yüksek yanal görüş açılı kasklar ve füzelerin geliştirilmesinden sonra TEKNOFEST-2019’da SU-35’in bayıldığımız keskin manevra yeteneği F-35’de olsa ne olur olmasa ne olur gibi bir sonuç çıkmakta. Artık 60-90 derecelik açılardan IR güdümlü füzeler fırlatılmıyor. Örneğin bizim de kullandığımız AIM-9XB1, IIR güdümlü ve 180 derece kilit 360 derece angajman ile atılıyor ki, bizim yeni füzemiz Gökdoğan da (IIR güdümlü) böyle olacak.

Yakın hava muharebesi yani dogfight’ta (it dalaşı) hala daha keskin manevra yeteneğinin BİRİNCİ ŞART olmadığını daha iyi anlamak için iki bölümlük HOB (High off-boresight / Yüksek Yanal Görüş Açısı) makalelerime göz atabilirsiniz. Artık Türk H.Kv. de JHMSC kasklarımız ve AIM-9X B1’ler sayesinde bu kabiliyete sahip (Blok30 TM’ler hariç, Blok40M, Blok50M ve Blok50+ F-16’larımızda kullanılıyor). (Bkz; AKBABA ANTİ-RADYASYON FÜZESİ)

Şimdi geleceğin hava savaş doktrinlerinin üzerine kurulduğu ve yeni uçakların (Rus yapımı olanlar hariç) ağırlıklı olarak tasarım felsefesinin belirleyen stealth teknolojisinin F-35 ile birlikte en iyi örneği olan B-2 Spirit bombardıman uçağını incelemeye başlayabiliriz. B-2’yi, B-21’in tasarımına ilham verdiği, gelişim sürecinde bir basamak olduğu ve B-21 Bombardıman Uçağı henüz gizli bir proje olduğu için örnek olması yönü ile tahmin imkânı verdiği için inceleyeceğiz. Sonrasında ana konumuz B-21 Raider Bombardıman Uçağı ve Çin H-20 Bombardıman Uçağı ile devam edeceğiz.

B-21 RAIDER’İN ÖNCÜSÜ B-2 SPIRIT BOMBARDIMAN UÇAĞI

b-21 raider bombardıman uçağı
ABD’nin B-21 Bombardıman Uçağı

Giderek daha çok güçlenen Çin ile yapılacak geniş çaplı bir savaş karşısında ABD askeri gücünü artırma gayreti içindedir ve Çin buna misli ile cevap vermektedir. İşte bu konjonktürde uzun menzilli stratejik bombardıman uçakları B-1B Lancer ve stealth B-2 Spirit LRS-B (Long Range Strike Bomber) uçağının yetersiz kalacağından endişe eden ABD, B-21 Raider Bombardıman Uçağı ile daha stealth, daha uzun menzilli, daha fazla faydalı yük kapasitesi olan yeni stratejik bombardıman uçağından 100 adet imal etmeyi planlıyor.

Malumunuz 1,2 ila 1,4 Milyar USD arası birim fiyatı ile dünyanın en pahalı askeri uçağı olan B-2’den ise sadece 21 adet servise girdi. Testlerde kullanılan bir tanesi Dayton’daki müzede, bir tanesi de düştü. 20 tanesi uçuyor. Bu rekorun sebebi ise başlangıçta 132 tane alınması planlanan B-2’nin Soğuk Savaş’ın bitmesi ile birlikte alım miktarının 22 adede düşürülmesi ile birim maliyetin artması daha doğrusu düşmemesi idi. (Bkz; İHA’LARIN GELECEĞİ VE TÜRKİYE )

Afganistan (2001), Irak (2003), Libya’da (2011 ve 2017) görev yapan B-2’ni bu görevleri aslında çok zayıf hava savunma sistemine sahip bu ülkelerde daha çok test ve savaş tecrübesi adına yapılan görevlerdi. Ancak kritik görevler de vardı. Örneğin 2003’de İkinci Körfez Savaşı’nın resmen başlamasından bir gün önce ABD’den kalkan B-2’ler Saddam Hüseyin’in saklanması muhtemel olan sığınakları bombalamıştı.

Aslında B-2 ve gelecekteki B-21 Raider’in esas görevi ABD nükleer caydırıcılık doktrinin temel taşlarından birinin oluşturmaktır. Şu ana kadar B-2’nin katıldığı tüm görevler zayıf hava güçleri ve hava savunmasına karşı yapılırken, her iki uçağında esas amacı Çin gibi süper güçler veya Rusya gibi hava savunmasında dünyanın en önde gelen ülkelerine karşı konvansiyonel veya nükleer saldırı kabiliyetini düşük radar görünürlüğü ve ilave stealth özellikleri ile gerçekleştirebilmektir. Diğer bir deyişle nükleer caydırıcılık sergileyebilmek veya konvansiyonel savaşta taşıdığı akıllı mühimmat ile hassas vuruş yeteneği kazanmış ağır bombardıman yapabilmektir.

(İlave stealth özellikleri: “Stealth” genelde kamuoyunda kabullenilmiş çevirisi ile “görünmezlik” olarak çevrilse de aslında tam karşılığı bu değildir. Çünkü sadece radarda görünmemekle açıklanamaz. “Stealth” yani “İleri gizlenebilirlik” veya “Düşük görünürlük” için sadece düşük radar görünürlüğü yetmez. Ayrıca düşük görsel, termal (kızılötesi), akustik, elektromanyetik emisyon gözlenmesi şartı da vardır. Bu yapısal özelliklere uçuş anında veri bağı (data-link) ve telsiz sessizliği gibi unsurlar da eklendiğinde düşük görünürlük / ileri gizlenebilirlik elde edilir ve tüm bu şartlar yerine geldiğinde 5’nci nesillerin stealth özelliği tam manası ile gerçekleşmiş olur.)

HİNT-PASİFİK BÖLGESİNDE B-2 Bombardıman Uçağı VE B-21 NE YAPABİLİR?

b-21-raider-bombardiman-ucagi--northrop-grumman
ABD’nin B-21 Bombardıman Uçağı

Çin veya Rusya ile çıkacak bir çatışmada veya genel savaşta B-52H, B-1B, B-2 ve B-21 Bombardıman Uçağı gibi uçaklardan kıtalararası çok uzun menzili bir uçuş yapması beklenecektir. İki ülkenin anakaralarındaki stratejik hedefler yanında Rusya’nın Kaliningrad ve Kırım bölgesi, Çin’in ise Pekin çevresi, Güney Çin Denizi ve çevresi önemli hedeflerin olduğu yerler olacaktır. Bunların bazıları dünyaya yayılmış üsler sayesinde menzil içinde olsa da iç kesimlerde olanlara havada yakıt ikmali yapmadan ulaşmaları mümkün değildir.

Guam adasındaki Amerikan hava üssünden mesafe ölçümü yapıldığında Çin ordusunun ana karargâh ve komutanlıklarının 5000 km’nin üstünde bir menzilde olduğu görülecektir. Bu hedefler için Hint Okyanusu’ndaki İngiliz adasındaki kiralık Amerikan hava üssü Diego Garcia’dan ölçüm alındığında ise mesafenin 1,5 kat daha arttığı görülür. (Bkz; TÜRKİYE’NİN EN KRİTİK 25 SAVUNMA SANAYİ PROJESİ)

B-2’nin 5500 km civarı ikmalsiz harekât yarıçapı olduğu söylense de bu bilgi hala daha gizli ve teyit edilmemiştir. 2006 Kongre bütçe ofisi (CBO) raporlarından elde edilen kırıntılarda net silah konfigürasyonu bilinemeden yakıt ikmalsiz 4600 km civarı, tam yüklü şekilde ise 3700 km civarı harekât yarıçapı olduğu sonucuna varılıyor. (Lütfen azami menzil ile harekât yarıçapını karıştırmayın). Bu nedenle bir B-2’nin Pasifik’teki Guam Adası’ndaki Andersen Hava Üssü haricinde yakıt ikmali yapmadan Çin’e ulaşabileceği bir yer veya imkân yoktur.

Uçaklar mutlaka yakıt ikmali yapmak zorunda ki bunu önemi de şuradan kaynaklanıyor: B-2 stealth ancak ona ikmal yapacak olan KC-16, KC-135 ve KC-10 gibi tanker uçaklar stealth değil ve dev gövdeli yolcu uçağı tabanlı platformlar. Sonuç olarak Çin’in batısındaki hedefler için de B-2’nin tanker uçaklarla buluşması gerekecektir. İşte bu sebeple stealth tanker çalışmaları yapılıyor. F-35’e ikmal yapacak insansız stealth küçük tanker uçak Boeing MQ-25 Stingray de bu yüzden üretildi. Ancak henüz B-2, B-1B, B-21 gibi dev uçaklara ikmal yapacak kapasitede tam stealth olmasa da düşük görünürlüklü bir tanker bile yok. Bu sebeple uçakların ikmalsiz gidip döneceği mesafe önemli.

Guam-Andersen Üssü söz konusu ise Çin nükleer veya konvansiyonel başlıklı balistik füzelerinin menzilleri göz ardı edilemez. Ayrıca bu adalar Çin’in halen envanterindeki H-6K stratejik bombardıman uçaklarının da menzili içindedir. Diğer yandan konunun önemli bir ayağı olan Çin’in DF-21, DF-26 balistik füzeleri ve seyir füzelerini hızla üretmeye devam ederken bunların muadilleri menzilleri itibari ile yıllardır INF Antlaşması gereği ABD için yasaktı. ABD’de antlaşmanın feshi ile MRBM (Orta menzilli balistik füze) test edeceğini açıkladı.

Demek ki antlaşmanın feshine çok daha önceden karar vermiş ve MRBM tipi balistik füzeyi gizlice geliştirmiş. Şimdi ise sürecin bir nevi diğer yarısı diyebileceğimiz test aşamasına geçmiş. INF Antlaşması ile ilgili Kokpitaero’daki daha önceki yazımızı okuyanlar hatırlayacaktır, ABD yıllardır Rusya’nın antlaşmayı ihlal ettiğini savunuyordu. Demek ki kendisi de Rusya’yı ikna edemeyeceğini görünce aslında o da gizlice ihlal ediyormuş. Yani Ruslar gibi füze deneyip de “Hayır bu Antlaşma kapsamı içindeki menzilde değil, kuralların dışında denemedim” diyerek inkâr etmek yerine, o da gizlice geliştirip ‘İptal ettiğimizde çıkarır test etmeye başlarız’ yöntemini tercih etmiş.

Ayrıca Guam’ın devre dışı kalması durumunda B-2’ler için diğer en yakın alternatifler Diego Garcia ve Missouri’deki Whiteman H.Kv. Üssü’den kalkarak ikmalsiz Çin’deki hedeflere ulaşmaları da mümkün değildir.

İşte bu sorun karşısında 2018 Ağustos ayında B-2’ler Pearl Harbor Deniz Üssü’nün de bulunduğu Havai’deki Hickam Hv.K.Üssü’nde de konuşlanmaya başladı. Bugün ise İngiltere’den Avusturalya’ya kadar çeşitli stratejik noktalara geçici görevle gidip geliyorlar. Böylece hedefleri olan Rusya ve Çin’e bir taraftan gözdağı verirken diğer yandan eğitim yapıyorlar ve ‘Seyir füzelerimizin menzilindesiniz’ mesajı veriyorlar.

Çin’in H-20 Bombardıman Uçağı

Pasifik Okyanusu’nun kuzeybatısı diyebileceğimiz bir noktasındaki küçücük bir adadaki meydan olan yani hava üssü kurulacak kadar geniş arazi içermeyen Wake Adası’daki meydan ise Çin Batı sahillerine 4700 km, Pekin’e ise 5285 km uzaklıktadır. Bu sebeple B-2’ler bu meydanda sıcak ikmal eğitimi yapıyor. Yani savaş durumunda giderken veya dönerken buraya inip motorları susturmadan yakıt ikmalini en kısa sürede yaparak tekrar kalkış eğitimini simüle ediyorlar.

B-2’LERİN TAŞIYABİLDİĞİ MÜHİMMATLAR, B-21’E ÖRNEK OLMASI YÖNÜNDEN ÖNEMLİDİR

B-2’lerin nükleer kapasitesi (Nükleer başlık taşıyan seyir füzeleri ve İncirlik’te de bulunan B-61 nükleer bombaları vb.) haricinde en tehlikeli konvansiyonel mühimmatı AGM-158B JASSM-ER seyir füzeleridir. Bu füzeler yukarıda anlattığım eğer Rus ve Çin hava sahasına giremez ise veya tankerlerden dolayı kendini açık eder ise çözüm olacaktır.

Zaten her şey yolunda gider ve ikmal noktası tespit edilemez ve görünmeden girerse aşağıdaki diğer akıllı mühimmatlar yeterli olacaktır. Ancak o kadar derine dalmaları büyük risktir. İşin risksiz kısmı AGM-158 JAASM-ER ise penetratör ve patlama-parçalanma savaş başlığına sahip ALCM sınıfı (Havadan atılan/bırakılan seyir füzesi, yani uçaklarla taşınan) füzedir. Beton korunganlar dahil etkilidir. (Bkz; 1. KÖRFEZ SAVAŞI’NDA HAVA SAVAŞLARI VE F-117)

450 kg savaş başlığı olan füze 1000 kg ağırlığındadır. Ortayol safhasında güdüm sistemi olarak GPS destekli bir atalet navigasyon (INS) ve terminal aşamada görüntüleme kızılötesi arayıcı (IIR) başlık ve özerk hedef tanıma sistemi ile donatılmıştır. ‘Turbojet motorlu’ demeye gerek yok, modern seyir füzeleri tıpkı bizim SOM füzesi gibi turbojet motorludur. B-2’nin kaç adet AGM-158B taşıdığını kesin olarak bilinmemektedir.

Ancak AGM-154C JSOW’lardan 12 adet veya 36 adet CBU-87 Cluster Bomb veya 80 adet MK-82 JDAM taşıyabiliyor. Buradan şunu diyebiliriz ki, B-21 Raider de en az bu kadar bir mühimmat kapasitesine sahip olacaktır çünkü B-2’den küçük olmayacağı bilinmektedir.

Tabi olarak Çin de bu tehdit karşısında boş durmamaktadır. Çok sayıda sertleştirilmiş yüzeye sahip tesisler inşa etmiş ve mobil SAM bataryalarını artırarak hava savunma sistemini sürekli güncel tutmaya çalışmaktadır. Son olarak S-400 satın almıştır. Ayrıca kendi bombardıman uçağı H-20 Bombardıman Uçağını geliştirmektedir.

Bu Çin savunmasının karşılığında ABD ise GBU-53 SDB-II “Storm Breake Smart Weapon” ile bu yapıları tahrip etmeyi düşünüyor. Yüksek irtifadan bırakıldığında bu bombanın güdüm kiti sayesinde 40 deniz milinden fazla uçuş mesafesi var. Bombardıman uçakları tarafından potansiyel olarak çok büyük miktarlarda taşınabilecek kadar küçük ve hafif olan bu mühimmat ile 2000’li yılların başlarında USAF’ın tek bir B-2’nin 192 adet SDB-I taşıyacağını öngörüsü ile geliştirildi. Hareketli hedeflere de saldırabilen SDB-II modeli ise F-15E tarafından kullanılmakla birlikte henüz B-2’ye entegre edilmemiş. 

B-2’nin yani muhtemelen B-21 Raider’in de taşıyacağı diğer mühimmatlara örnek vermek gerekirse daha önceki makalelerde konu edindiğim B-61 nükleer bombaları var.

Diğer bir etkileyici bir o kadar insan haklarına muhalefet eden bomba ise 30.000 poundluk (13.607,76 kg) Boeing GBU-57 MOP (Massive Ordnance Penetrator) bombası. B-2 bu dev konvansiyonel bombadan da 2 adet taşıyabiliyor. Çok yüksek tahrip etkisi olan bu bombanın müstakbel hedefinin İran’ın nükleer silah üretimine devam etmesi halinde nükleer silah ve enerji tesisleri olacağı söyleniyor.

Açık kaynaklarda bombanın hedeflerine ulaşmak için 60 feet’e derinliğe kadar nüfuz ettiği söylenmektedir. 2007 yılında resmi bir USAF haberinde ise bu yeteneğin 200 feet’e kadar büyüdüğü belirtilmiştir. Bu maksimum derinliğin betonarme katmanlardan geçerli olup olmadığı açıklanmamış ancak tahmini olarak bunun zor olduğunu söyleyebiliriz.

Diğer yandan yerin yaklaşık 60 m aşağısında olup da ayrıca bu 60m’yi de betonarme yapan kaç ülke veya tesis vardır. Fabrika/tesis olarak duymadım. Sadece tüm ülkelerdeki NBC sığınakları, NORAD gibi komuta merkezleri veya ABD-Rus-Çin nükleer başlık taşıyan ICBM siloları yer altında betonarme katmanlarla korunur. (Bkz; ABD’NİN İNCİRLİK’TEKİ B-61 NÜKLEER BOMBALARI)

Gelecek bölümde stealth uçakların bu özelliğinin devamı için çok yüksek bakım-idame maliyetine rağmen ülkelerin bu uçaklardan vazgeçmemesinin ibret verici ve anti-stealth’ı savunan taraflara örnek olması sebebi ile B-2 Spirit’in olağanüstü bakım maliyetini anlatacağız. Sonrasında ‘B-2 ve B-21 Savaşta Ne Yapabilir?’ sorusunu soracak ve B-2 Bombardıman Uçağının Libya saldırısının ilginç ayrıntılarını inceleyeceğiz. İkinci bölümde görüşmek üzere.

Kaynak: www.kokpit.aero / Hakan Kılıç

Bir yorum bırak

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar işaretlendi*