İHA’ların Geleceği ve Türkiye -1

Günümüz harekat ortamında ağırlıklı olarak tek er tarafından kullanılabilen mini İHA’lar ile taktik sınıf ve MALE sınıfı insansız hava araçları rağbet görmekte. Bu sınıflardaki insansız hava araçlarından yüksek hızlara ulaşmaları, keskin manevralar yapmaları veya muharip uçaklardan beklenen diğer özelliklere sahip olmaları beklenmez. Turbofan veya turbojet motorların yerine yakıt tüketimi daha düşük olan TEİ-PD170 gibi turbo dizel veya turboprop motor kullanırlar.

Bu tarz İHA’lar yapıları gereği daha ucuz ve ekonomiktir. Tam verim ile kullanılabileceği harekat ortamları daha çok konvansiyonel veya olası nükleer savaşlar değil, daha çok sınır güvenliği ve terörle mücadele harekatlarıdır.

Anka İHA İnsansız hava aracı insansız sistemler geleceğin harekat ortamı
Anka MALE İHA

Gelişmiş radarlara, tam anlamı ile katmanlı bir hava savunma ağına, gelişmiş elektronik harp sistemlerine veya üstün bir ağ merkezli harp kabiliyetine sahip olan ülkelere karşı etkin kullanılamazlar.

Bu İHA’lardan beklenen özellikler olabildiğince uzun süre havada kalabilmeleri, mümkün olduğunca fiyat performans odaklı olmaları, temel bazı sensörleri taşıyabilmeleri, hassas angajman kabiliyetine sahip olmaları ve taşıyabildikleri faydalı yük ağırlığının fazla olmasıdır.

Nano sınıfı, HALE sınıfı veya muharip sınıf İHA’lara göre daha az teknolojik olmalarına rağmen kendilerini savaş ortamında kanıtlamışlardır. Özellikle Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) ve Baykar Savunma’nın geliştirdiği ANKA ve Bayraktar TB2 ürünleri birçok coğrafyadaki çeşitli harekatlarda ve savaşlarda kendini fazlasıyla ispat etmiş ve dünya gündeminde yer edinmiştir.

İnsansız Sistemler ve Otonomi Dönüşümü

Birçoğunuz da tahmin edebileceği gibi gelecekte savaş gemilerinden savaş uçaklarına, tanklardan askerlere kadar hemen her noktada insansız sistemler ve otonomi hayatımızın içinde olacak. Mesela birçok kişinin de dediği gibi günümüzdeki savaş uçakları son insanlı uçaklar olacak. Geleceğin muharip uçakları önce yarı insanlı daha sonra ise insansızlaşacak.

Kısacası günümüzün harekat ortamında kendine başarı ile yer bulan ve kendini sahada ispat eden insansız sistemler gelecekte hayatımızdan çıkmak bir yana çok daha önemli bir noktaya evrilecek.

Bu evrim ise sadece savaş uçaklarının insansız hale gelmesi şeklinde gerçekleşmeyecek. Yeni kavramlar ve konseptler oluşacak. Var olan bazı kavramların önemi azalacak, bazılarının ise artacak. Yeni nesil insansız sistemler, özellikle de havacılık sistemleri hayal gücümüzün sınırlarını zorlayacak.

Yeni İHA insansız hava aracı silahlı taarruzi akıncı aksungur
TUSAŞ Anka-Aksungur ve Baykar Bayraktar Akıncı İnsansız Hava Araçları

Gelecekte İnsansız Havacılık

Öncelikle yazının girişinde günümüz insansız hava araçları olan Mini, Taktik ve MALE İHA’lar ile ilgili anlattıklarımı kısaca hatırlatayım.

  1. Günümüz harekat ortamında sık kullanılan bu insansız sistemlerin en verimli kullanıldığı senaryolar genel olarak sınır güvenliği ve terörle mücadele operasyonlarıdır.
  2. Hava savunma ağı katmanlı olmayan ve ağ merkezli harp ve elektronik harp gibi kabiliyetleri gelişmemiş olan ülkelere karşı etkilidir.
  3. Bu insansız sistemlerden öncelikli beklenti ucuzluk, taşıma kapasitesi ve havada kalış süresidir.
  4. Çok ileri düzey teknolojiler barındırmazlar ancak TSK gibi doğru ellerde ve doğru şekilde kullanıldığında önemli başarılar elde edebilirler.

Günümüz harekat ortamındaki insansız hava araçlarını kısaca bu şekilde özetleyebiliriz. Şimdi ise bu şekilde bile gayet başarılı olan insansız sistemlerin geleceğini konuşma vakti.

Bayraktar MİUS 
İHA İnsansız hava aracı insansız sistemler 
geleceğin harekat ortamı 
Muharip İnsansız Uçak Sistemi
Muharip İnsansız Uçak Sistemi (MİUS)

Geleceğin İnsansız Hava Araçlarından Beklentiler

Öncelikle geleceğin insansız sistemleri yukarıda saydıklarımın aksine konvansiyonel savaşlarda düşman hava, deniz ve kara güçlerine olabilecek maksimum zararı vermek amacı ile üretilecektir.

Örneğin bir savaşta en önemli şeylerden biri elbette bilgidir. Bu konun özüne “AERODİNAMİK UZMANI İLE SAVUNMA SANAYİİ VE HAVACILIK ÜZERİNE SÖYLEŞİ” yazısında değinmiştik. Bilgi kavramının savaş kaderini nasıl değiştirebileceği aşikar. İşte böyle bir durumda bir İHA hayal edin. Nano sınıfta olan bu insansız hava aracının doğayı taklit ederek uçtuğunu ve önemli bir karargaha, askeri bir havaalanına, siyasi bir toplantıya vb. kritik bir yerden çok önemli istihbarat aldığını düşünün. Elbette istihbarat açısından devrim niteliğinde olur.

Günümüz teknolojileri ile biraz uzak olmasına rağmen geleceğin harp sahasında nano İHA’lar belki de 20-30 tonluk muharip uçakların yaptığı kadar iş yapacak.

Düşman boyutundan düşündüğümüzde ise geleceğin harp ortamlarına katılan tek sistem Nano İHA’lar olmayacak. Elbette Nano İHA’ların tespiti, karıştırılması ve hatta sistemlerine sızılıp yanlış verilerin iletilmesine yönelik yeni cihazlar, konseptler ve kavramlar harp dünyasına katılacak.

Kısacası başlarda dediğimiz gibi insansız sistemler tek başına gelip mevcut silahların insansız hale gelmesi ile sınırlı olmayacak. Yepyeni sistemler, sensörler, aviyonikler, kavramlar ve konseptler insansız sistemlerle beraber savaş sanatına dahil olacak.

Peki Geleceğin Harp Sahasında Sadece Nano İHA’lar Mı Olacak?

Elbette hayır. RQ-4 Global Hawk örneği başta olmak üzere HALE sınıfı insansız hava araçları zaten günümüzde yaygın olarak kullanılıyor. Elbette gelecekte bu sistemlerin yaygınlığı artacak. Ancak gelecekte harp dünyasına katılacak olan en önemli insansız sistemlerin başında İMHA’lar geliyor.

İMHA yani insansız muharip hava araçları günümüzde fazlası ile mevcut. S-70B Okhotnik, X-47A/B/C, RQ170, RQ-180, Taranis, nEUROn, Ghatak, GJ-11 vb. sayısız İMHA projesi veya prototipi mevcut. Ancak kaç tanesi operasyonel dersek durum gerçekten de vahim.

Düşük radar görünürlüğü (stealth), turbofan motor, sensör füzyonu, ağ merkezli harp, elektronik harp vb. olduğu zaman operasyonel bir insansız sistem bulmak çok zor. ABD, J-UCAS ve UCAS-D projeleri ile çok büyük deneyim kazandı ve önemli ürünler ortaya koydu. Çin ise bu konuda sessiz kalmayı ve projelerini biraz gizli bir şekilde yürütmeyi sürdürüyor ancak onlarda çok önemli kabiliyetler kazandı ve çeşitli ürünler elde etti. Rusya ise bu alanda tamamen S-70 Okhotnik projesine odaklanmış durumda.

Yakında Türkiye dahil olmak üzere çeşitli operasyonel insansız savaş uçakları görmemiz muhtemel. Bildiğiniz gibi Baykar şuan Muharip İnsansız Uçak Sistemi adında bir proje üzerinde çalışıyor. Bu konuda ise bizi Akıncı veya Aksungur’da karşılaştıklarımızdan daha zorlayıcı kavramlar bekliyor.

Yapay zeka, otonomi, link güvenliği, hız, menzil, irtifa, kendini koruma, düşük radar kesit alanı, sürü harekat, ağ merkezli harp gibi kavramlar Türkiye’de bir insansız hava aracında ya ilk kez bulunacak ya da fazlası ile geliştirilecek.

Milli Muharip Uçak ve Bayraktar MİUS İHA

Taarruz Görevleri

Düşük radar görünürlüğüne sahip olan yani halk arasında daha çok bilinen ismi ile hayalet olan İMHA’lar özellikle stratejik taarruz görevlerinde kullanılabilecek olması ile ön plana çıkıyor.

İnsansız olması dolayısı ile stratejik taarruz görevlerinde daha çok tercih edilecek olan İMHA’lar gelecekte hava-hava savaşlarında yer alabileceği gibi Deep Strike, SEDA veya DEAD görevlerinde de yer alabilecek. Örneğin MİUS’un gelecekte Akbaba Anti-Radyasyon Füzesini taşıyarak bir SEAD veya SOM füzesini taşıyarak bir DEAD görevine katılması Hava Kuvvetlerimiz için tam anlamı ile bir güç çarpanı olur.

Hava Savaşları

Düşman hava gücünün önlenmesi, hava üstünlüğü, hava hakimiyeti ve eskortluk gibi görevler şuan için insanlı savaş uçaklarının görev tanımları arasında bulunuyor. Ancak Alpha Dogfight Trials simülasyonun sonuçları bize gelecek hakkında önemli veriler sunmakta.

DARPA’nın bu simülasyonunda aynı şartlara sahip deneyimli bir F-16 pilotu ile bir yapay zeka F-16 uçağı ile it dalaşı yapıyor ve sonuç olarak yapay zeka savaşı 5-0 kazanıyor. Burada dikkat çekmek istediğim nokta ise yapay zekanın ve pilotun aynı şartlarda olmasına rağmen yapay zekanın farkla kazanması. Yani aynı şartlarda olmasalar yapay zeka 9G’nin çok üzerine çıkabilir ve bir insanın yapması imkansız olan keskin manevraları yapabilir.

Yani bu simülasyon İMHA’ların yakın bir gelecekte insanlı savaş uçaklarını emekliye ayırmaya başlayacağını söylüyor. Aynı zamanda bu simülasyon Anka, Aksungur, Bayraktar TB2 veya Akıncı’dan çok daha farklı bir arenaya geçtiğimizi söylüyor. Artık otonominin ve yapay zekanın önemi katlanarak artmış durumda.

Sonuç

Kısacası geleceğin insansız hava aracı sistemleri ile istihbarat, hava-yer ve hava-hava görevleri mevcut harekat ortamındakinden bambaşka bir noktaya evrilecek. Literatüre yeni kavramlar girecek, stealth tanker İHA gibi sayısız yeni konsept gelişmiş hava kuvvetlerine sahip olan ülkeler için vazgeçilmez hale gelecek. Otonomi, yapay zeka, sürü, ağ merkezli harp, link güvenliği, elektronik harp, kendini koruma ve sensör füzyonu gibi konularda İHA’lar çok daha kabiliyetli hale gelecek.

Düşük görünürlük teknolojisi ile operasyon sahası sınırı aşıp düşman karasının stratejik noktalarına kadar girecek. Gelecekte ise insansız muharip hava araçları insanlı uçakların yerini tamamen almaya başlayacak.

Bir yorum bırak

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar işaretlendi*