Denizcilik şirketlerinin çalışma düzeni, karadaki pek çok şirketten farklıdır. Denizcilik kendine has orf, adet ve kuralları olan bir sektördür. Bir geminin sahibi, işletmecisi, taşıdığı bayrak (Gemi Bayrağı), çalışan gemi adamları, gemiyi denetleyen klas kuruluşları gibi etkenlerin tamamı farklı ülkelere ait olabilir. Örneğin Panama bayraklı bir geminin sahibi (owner) İtalyan, işletmecisi Türk, çalışan personel Hintli, klas kuruluşu Japon olabilir.
Her gemi “bayrak devleti” olarak da bilinen bir ülkenin bayrağı altında olmalıdır. Gemi, taşıdığı bayrağın getirmiş olduğu kuralları uygulamakla yükümlüdür. Bazı bayrak devletlerinin uyguladığı kurallar kolayken, diğerleri daha sıkı kurallar uygulayabilir ve farklı yükümlülükler getirebilir. Dolayısı ile denizcilik şirketleri gemilerinde “kolay bayrak” denilen ülkelerin bayraklarını çekmektedirler. Marshall Islands, Panama, Malta, Liberya bayrakları gemilerde en yaygın bayraklardandır.
Gemilerde uygulanan kurallar zaten MARPOL, MLC, SOLAS, STCW ve sirkülerler ile belirlenmiş, daha farklı ne olabilir gibi sorular gelebilir. Bunu Türk bayrağı altında örneklendirmek gerekirse eğer personel yönetimini ele alabiliriz. Geminiz Türk Bayrağı altında çalışıyorsa, gemilerinizde Türk veya bakanlığın izin verdiği diğer Türki devletlerin personellerinden başka personel çalıştıramazsınız. Çalıştırdığınız personellerin de SSK, BES, gelir vergisi ödemeleri gibi sorumluluklarını karşılamak zorundasınız..
Dolayısı ile şirketler bu yükümlülükleri ortadan kaldırmak ve daha ucuz iş gücü ile personel giderlerini çok daha aşağı çekmek için yabancı bayrak tercih edebiliyorlar çünkü kolay bayraklarda her milliyetten personeli aynı gemide çalıştırma imkanınız var. Personel konusu farklılıklardan sadece bir tanesi. Bununla birlikte vergilendirmeler, ülkelerin sahip olduğu diğer kanunlar ve bürokrasi de diğer ticari sebepler.
Geminin Taşıdığı Bayrağın Önemi
Belirtmiş olduğumuz sebeplerle birlikte gemi sahiplerinin dikkat ettiği diğer bir konu ise seçilen bayrağın itibarıdır. Geminin taşıdığı bayrağın itibarı içerisinde bulunduğu liste ile alakalıdır. Kara liste, gri liste ve beyaz liste olarak üç kategoride bulunur (Türkiye Beyaz Listede Bulunmaktadır). Kara ve gri listede bulunan gemiler belirli limanlara giremezken girdikleri limanlarda da ekstra denetime tabi olabilirler. Böyle bir durumda da her ülke kendi bayrağını taşıyan gemiden sorumludur.Her gemi çekmiş olduğu ülkenin milliyetine bağlıdır ve gemi ile ülke arasında gerçek bir bağ olmalıdır.
Uluslararası deniz hukukunda gemilerin hukuki statüsü için aşağıdaki şekilde bir tanımlama yapılmıştır: Gemiler tek bir devletin bayrağı altında seyredecekler ve uluslararası anlaşmalarda ve işbu Sözleşmede açıkça belirtilen istisnalar dışında, açık denizlerde o devletin ~hasır yetkisine tabi olacaklardır. Mülkiyetin gerçekten nakli veya sicilde değişiklik durumları haricinde bir gemi yolculuk sırasında veya bir limanda bayrağını değiştiremez.
Denizcilik Rehberi, Gemi Adamları
