Motor geliştirme süreçlerinin nispet daha uzun sürmesinin temel nedenleri arasında, tasarım sürecinin zorluğu kadar metalurji birikimi de gösterilebilir. Seramik kaplamalar/malzemeler, süper alaşımlar vb. konularda yapılan AR-GE çalışmaları, ileri soğutma teknolojilerine yapılan yatırımlar ve zorlu tasarım süreci, bir motor projesinin uzun ve meşakkatli olmasının temel nedenleri arasında sayılabilir.
Savunma ve havacılık sektöründe kullanılan motorların tasarım sürecinin zorluğunun, söz konusu motorlarda ileri düzey malzemelerin kullanılmasının ve motorlar için ileri soğutma teknolojilerine yatırım yapılmasının nedenleri ise;
- Maruz kalacağı çok yüksek sıcaklıklara ve basınçlara dayanıklı olması
- Olabildiğince hafif olması
- İtiş-ağırlık oranının çok yüksek olması
- Yakıt verimliliğinin yüksek olması şeklinde sıralanabilir.
Sektörün doğası gereği geliştirilmesi ve üretimi, kullanılacağı ürünlere göre daha uzun süren motorlar, Türkiye’nin savunma ve havacılık sektöründeki en büyük eksikliklerinden biri konumunda bulunuyor. Bu açığın giderilmesi adına birçok adımın atılmasına ve birçok yeni ürünün ortaya çıkmasına rağmen, motor teknolojisinin istenilen olgunluğa ulaşması için biraz daha zamana ihtiyaç var. (Bkz; Baykar MİUS | Muharip İnsansız Uçak Sistemi)
Contents
Milli Üretim Füzelerde Kullanılmak Üzere Geliştirilen/Geliştirilmekte Olan Motorlar
Türk savunma sanayii firmaları tarafından üretilen veya geliştirilme çalışmaları devam eden bir çok füze bulunmaktadır. Bu füzeler hava, deniz ve kara konuşlu olup yine hava, deniz ve kara hedeflerine karşı üretilmektedir. Örneğin Gökdoğan füzesi hava platformlarından atılıp düşman hava platformlarına angaje olan bir füze iken Gökdoğan’ın deniz konuşlu varyantı G-40/60, deniz platformlarından atılıp hava platformlarına angaje olan bir füzedir.
Füze çeşitleri bu kadar çok olunca geliştirilen veya geliştirilme çalışmaları devam eden füzelerin sayısı ve bu füzeler için geliştirilen motorların sayısı da çok oluyor. (Bkz; Hürjet Son Durum)
Gezgin Seyir Füzesi ve ARAT Projesi
TÜBİTAK SAGE tarafından geliştirme çalışmaları büyük bir gizlilik ile devam eden Gezgin Seyir Füzesi, envantere girdiğinde Türkiye’nin en uzun menzilli seyir füzesi olacak. Proje hakkında açıklanmış teknik bir veri olmamasına karşın, açık kaynaklarda füzenin 500 veya 800 kilometre menzile sahip olacağı ve bu menzilin zamanla arttırılacağı bilgisi yer almakta.
Gezgin Seyir Füzesi, kara konuşlu olarak kullanılabileceği gibi deniz konuşlu olarak da kullanılabilecek. TF-2000 Hava Savunma Harbi Destroyerinde kullanılması planlanan Gezgin Füzesinin denizaltılarda da kullanılması planlanmaktadır. Birçok açıdan Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) için güç çarpanı olacak olan Gezgin Füzesi, Türkiye’nin en önemli savunma sanayii projeleri arasında yer almakta.
Geçtiğimiz yıl Ukrayna medyasında, Gezgin Seyir Füzesinin motoru konusunda önemli bir haber yapıldı. Habere göre SE Ivchenko-Progress firmasının AI-35 adı verilen turbojet motoru için bir Türk firması ile sözleşme imzalandığı iddia edilmişti. Motor, Gezgin Seyir Füzesinde kullanılabilecek seviyede olsa da habere Türkiye’deki resmi makamlarca doğrulama veya yalanlama gelmedi.
Gezgin Füzesinde, ilk etapta AI-35 Turbojet Motoru kullanılabilecek olsa da nihai motor ARAT Projesi kapsamında üretilecek. Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ile imzalanan sözleşmeye göre Kale ARGE, Gezgin Seyir Füzesinde kullanılacak olan motoru geliştirecek.
SOM Seyir Füzesi ve Atmaca Gemisavar Füzesi için KTJ-3200’ü geliştiren Kale ARGE firması, sahip olduğu bilgi birikimi ve tecrübe ile daha gelişmiş motorları, daha hızlı bir şekilde üretecek.
Akbaba Anti-Radyasyon Füzesi ve Gökhan Hava Hava Füzesi İçin Ramjet Motor Çalışmaları
Akbaba Anti-Radyasyon Füzesi, gizlilik anlayışının en az Gezgin Seyir Füzesi kadar yüksek olduğu bir projedir. Akbaba Füzesi, SEAD adı verilen ve düşman hava savunmasının bastırılmasına yarayan görevlerde kullanılmak üzere geliştirilen bir anti-radyasyon/anti-radar füzesi projesidir.
Radar ve elektronik harp sistemlerinin yaydığı radyasyona kilitlenebilen ve bu sayede düşman hava savunmasına saldıran anti-radyasyon füzeleri, birçok ülkenin sahip olamadığı SEAD (Suppression of Enemy Air Defenses) kabiliyetinin temelini oluşturur. Türkiye halihazırda F-16 savaş uçakları ve AGM-88 HARM füzeleri ile bu kabiliyete sahiptir. Gelecekte ise F-16, MİUS ve MMU gibi platformların Akbaba Füzesini kullanabileceği düşünülmektedir.
Gökhan Hava-Hava Füzesi, Hava Kuvvetleri Komutanlığı (HvKK) için güç çarpanı olacak olan bir projedir. Orta menzilli görüş ötesi hava-hava füzemiz Gökdoğan’dan çok daha uzun bir menzile sahip olacak olan Gökhan Füzesi, ilk etapta F-16 savaş uçaklarında, daha sonra ise Milli Muharip Uçak‘ta kullanılacak.
ROKETSAN’ın Akbaba Füzesinde kullanılacak olan motor konusunda herhangi bir açıklama yapılmamış olmasına rağmen açık kaynaklarda füzenin ramjet motora sahip olacağı bilgisi geçmekte. Ayrıca Gökhan Füzesinin de ramjet motora sahip olacağı yetkililer tarafından açıklanmıştır.
TÜBİTAK SAGE, halihazırda sıvı yakıtlı bir ramjet motorun geliştirilmesi ve üretilmesi için çalışmalarını sürdürmektedir. Ramjet motoru ile 100’ün üzerinde ateşleme testinin yapıldığı bilinmektedir.
SOM ve Atmaca’ya KTJ-3200
Hava platformlarından kara ve deniz platformlarına atılmak üzere üretilen SOM Seyir Füzesi ve gemi konuşlu olup deniz hedeflerine atılmak üzere üretilen Atmaca Anti-Gemi Füzesi, halihazırda Fransa’dan tedarik edilen TR-40 motorundan güç almaktadır. (Bkz; Akıncı TİHA Fiyatı)
Som Seyir Füzesinde ve Atmaca Gemisavar Füzesinde TR-40 motoru yerine Kale ARGE tarafından üretilen milli turbojet motor KTJ-3200’ün kullanılması için protokol IDEF-2021’de imzalanmıştır. SOM Füzesine entegrasyon çalışmaları başlayan KTJ-3200, yakın gelecekte SOM ve Atmaca Füzesine güç verecektir.
Yazının ikinci bölümü yakın bir zamanda sanalsavunma.com‘da yayınlanacaktır.
