Yerli Uçak Gemisi Nasıl Olacak? | Milli Uçak Gemisi

Dün Türk savunma sanayii için dolu dolu bir gündü. Fırtına -2 teslim kabulü yapıldı ve 3 adedi envantere girdi. Altay kulesi takılmış Leopard 2A4 kameralara yansıdı. Kardeş ülke Pakistan’a ihraç edilecek olan 3. MİLGEM Ada Sınıfı Korvetin saç kesimi yapıldı. Ve en önemlisi, İstif Sınıfı Fırkateynlerin ilki olan F-515 TCG İstanbul denize indirildi ve tören sırasında TCG Anadolu’dan sonra yerli uçak gemisi projesinin başlayacağı Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklandı.

Ülkemizde yerli uçak gemisi tartışmaları uzun bir süredir devam etmekte. Çeşitli ağızlardan milli uçak gemisinin veya gemilerinin yapılacağı zaten konuşuluyordu. Ancak yerli uçak gemisine dair ortada ne bir anlaşma vardı ne de bir konsept. (Bkz; İHA’LARIN GELECEĞİ VE TÜRKİYE -1)

Dün ise yerli uçak gemisi tartışmaları hakkında en ciddi açıklama bizzat cumhurbaşkanından geldi. Cumhurbaşkanı Erdoğan 5. MİLGEM’in denize indirildiği törende yaptığı açıklamada milli uçak gemisi ile bu alanda Türkiye’nin en üst lige çıkacağını söyledi.

Biz ise bu yazımızda Türk uçak gemisi ile ilgili bazı olasılıkları konuşacağız.

• Yerli uçak gemisi ne zamana yapılacak ve donanmaya teslim edilecek?
• Milli uçak gemisinde hangi uçak veya uçaklar kullanılacak?
• Yerli uçak gemisinin kapasitesi ne kadar olacak?
• TCG Anadolu’da olduğu gibi başka ülkelerden yardım alınacak mı, hangi ülkelerden alınacak?
• Hangi silah ve sensörlere sahip olacak?
• Milli uçak gemisi görev grubu nasıl olacak? vb.

TCG Anadolu ve TCG Trakya

Savunma sanayiine ve denizciliğe uzak olan Türk ana akım medyası uzun bir süredir TCG Anadolu ve TCG Trakya’yı uçak gemisi olarak lanse etmekte. Ancak bu gemiler kısıtlı miktarda ve özel uçakları bünyelerinde barındırabilmekle beraber asıl amaçları bir amfibi taburunu düşman topraklarına ulaştırabilmektir. Üzerlerindeki helikopterler ve uçaklar deniz ve hava muharebelerinde kullanılabilecek olsada asıl amaçları söz konusu amfibi taburuna yakın hava desteği sağlamak ve bölgede hava hakimiyeti kurarak taburu hava saldırılarından korumaktır.

Aslında TCG Anadolu ve TCG Trakya Çok Maksatlı Amfibi Hücum Gemileri olmakla birlikte üzerlerinde STOVL (Kısa Kalkış Dikey İnişi) veya VTOL (Dikey İniş Dikey Kalkış) uçakları taşıyabilmektedir. Bildiğiniz üzere bu özelliklere sahip olan dünyadaki tek modern uçak F-35B’dir. Yani ana akım medyamız TCG Anadolu ve TCG Trakya’yı uçak gemileri olarak lanse etmesine karşın şuan bu gemilerde birinci el bir modern uçak kullanma şansımız yok.

Bu noktada ise Türkiye’nin iki şansı var. İlki olarak Suriye’de kurulması planlanan terör devleti, S-400 meselesi ve Doğu Akdeniz başta olmak üzere bazı politikalarda geri atmak ve F-35 projesine eskisi kadar yüksek bir pay ile olmasa bile geri dönmek. Veya projeye ortak olmadan direk F-35 tedarik etmek. Ancak bu şıkkın pek olası olmadığını düşünürsek diğer şık daha mantıklı. (Bkz; GELECEKTE HAVA MUHAREBELERİ | SENSÖRLER, AĞ MERKEZLİ HARP, DURUMSAL FARKINDALIK …)

İkinci olasılık ise TCG Anadolu ve TCG Trakya gibi gemilerimizde kullanabileceğimiz bir İHA. Ancak bu İHA daha önceden gördüğümüz taktik sınıf Bayraktar TB-2 veya MALE sınıfı Anka gibi silahlı İHA’lar değil. Artık burada yeni bir konsept başlıyor. Düşük radar görünürlüğüne, turbofan motora, ağ merkezli harp kabiliyetine, AESA radara ve daha birçok gelişmiş özelliğin bir veya birkaçına sahip olan muharip sınıf İHA’lar…

Bildiğiniz gibi şuan Baykar Savunma firması Hava Kuvvetleri Komutanlığı ile koordineli olarak Muharip İnsansız Uçak Sistemi adında bir sistem üzerinde çalışıyor. Ayrıca hakkında pek bilgimiz olmasada Türk Havacılık ve Uzay Sanayii Göksungur adında yeni bir jet motorlu İHA üzerinde çalışıyor. Bahsettiğimiz İnsansız Muharip Hava Aracı (İMHA) ise bu projelerden farklı olarak STOVL olan ve düşman hava kuvvetlerine karşı caydırıcılık sağlayabilecek bir uçak olacak. Zaten SSB Başkanı İsmail Demir’de LHD’lerimizde konuşlandırabileceğimiz bir İHA projesi için Baykar Savunma ile temasta olduklarını açıklamıştı.

Yerli Uçak Gemisi Ne Zaman Yapılacak? Donanmaya Ne Zaman Teslim Edilecek?

Öncelikle bu noktada bizi aydınlatabilecek resmi bir açıklama olmadığı için sizlere net rakamlar veremeyeceğiz. Ancak bazı varsayımlarda bulunabiliriz. Mesela deniz havacılığı gelişmiş olan ve uçak gemisi tecrübesi olan Fransa, yeni milli uçak gemisi için 2038 tarihini kendilerine hedef olarak belirlemiş durumda.

Diğer bir yanda ise Çin örneği var. Olağanüstü bir ekonomiye ve iş gücüne sahip olan, bir yılda 10’dan fazla destroyer’i envanterine katabilen Çin; ilk yerli uçak gemisi CNS Shandong-17’nin yapımına 2013’te başlamış ve 2019’un sonlarında envantere almış. Yani bu dev denizcilik potansiyeline sahip olan ülke bile 50+ tonluk bir gemiyi aşağı yukarı 7 yılda üretip envanterine alıyor.

Bu referanslara bakarak ise Türkiye’nin iyi bir olasılıkta benzer bir gemiyi ortalama 10 yılda üreteceğini varsayalım. Ancak bu varsayımı yaparken henüz hiçbir imzanın atılmadığını, ortada bir tasarımın olmadığını ve de en önemlisi Türkiye’de muharip uçak kullanabilecek deniz havacılığı pilotlarının olmadığını da düşünelim. Yani bizim için süreç ciddi anlamda zor olacak. Çünkü ilk kez uçak gemisi üreteceğiz, ilk kez bu kadar maliyetli bir denizcilik projesine gireceğiz ve ilk kez uçak gemisine iniş ve kalkış yapan pilotlar yetiştireceğiz. (Bkz; TÜRKİYE’NİN ARA UÇAK İHTİYACI | HAVA KUVVETLERİ ARA UÇAK ALIMI YAPACAK MI?)

Bu durumda 2030 yılında bu uçağı yaparız demek bile biraz iyimser olabilir. Birçok konu zaten mükemmel olsa, bütçe sıkıntısı olmaksızın imzalar bu ay içinde atılıp tasarım dışardan alınsa ve uçak belirlenip pilotlarımız ABD, Fransa veya Rusya gibi bir ülkede önceden eğitime gönderilse bile proje ciddi anlamda uzun soluklu olacak. Ancak sürecin bu kadar mükemmel yürümeyeceğini ve ekstra aksaklıklar çıkacağını varsayarsak geminin tam operasyonel halde uzak denizlerde görevlendirilmesi 2035’i hatta ve hatta 2040’ları bile bulabilir.

Türk Uçak Gemisinde Hangi Uçak Kullanılacak?

Her şeyden önce şu konuya değinmek zorundayım. İnsanlar F-35B/C, Rafale M veya MİG-29K gibi uçakları gördükçe Milli Muharip Uçak’ın da uçak gemisi konuşlu bir donanma versiyonunun yapılabileceğini sanıyor. Ancak bu projeler de üreticiler bu uçakların donanma versiyonunun yapılacağını en başından beri biliyorlardı ve tasarımı ona göre yaptılar.

Örneğin bugün bir EuroFighter Typhoon uçağının donanma versiyonunu yapmak o kadar kolay olsaydı Fransa Rafale uçağını yapma ihtiyacı duymazdı. En başından beri projede olur ve donanma versiyonundan satın alabilirdi. Ancak EuroFighter Typhoon uçağının donanma versiyonunu üretmek zannedildiği gibi kolay olmadığı için Fransa projeden ayrıldı ve kendi muharip uçak projesini başlattı.

Benzer şekilde F-35A/B/C uçaklarıda tek bir tasarımın farklı varyantları değil. Ortak altyapıya sahip, benzer parça ve alt parçaları kullanan, benzer tasarıma sahip 3 farklı uçak…

Kısacası yerli uçak gemisinde Milli Muharip Uçak kullanmak hepimizin hayali olmasına karşın pratikte pek mümkün değil. MMU’nun donanma varyantını yapmak F-35’de olduğu gibi aslında birbirine benzeyen iki farklı uçak tasarlamaktan ileriye gidemez. Ki F-35’lerde kullanılan ortak parça sayısının da %20-25 seviyelerinde olduğunu eklemek isterim.

Yabancı Olasılıklar

Öncelikle benim kalbimde milli uçak gemisi için yerli bir çözümün yapılması yatıyor. Bu konuya ise zaten yazının ilerleyen kısımlarında değineceğim. Ancak şimdi yerli olasılıkları tartışalım.

Öncelikle F-35’leri alamadığımız bu dönemde karşımıza çıkan ilk şıklar Rafale ve F-18’ler olacaktır. Ancak bu iki ülke ile de stabil ve olumlu ilişkilerimiz olmadığı için bu çözümleri kesinlikle desteklemiyorum. Zaten basit bir nedenden dolayı ambargo yeme ve yerli uçak gemimizin işlevsiz kalma durumuna kadar gelmesi olasılığı mevcut. Ayrıca yazının başında da değindiğimiz gibi milli uçak gemisi muhtemelen 2035’ten önce tam operasyonel olarak uzak denizlerde görev yapmayacak. (Umarım yanılırız ancak gerçekçi yaklaştığımızda malesef durum bu.)

Peki 2035’li yıllarda milli uçak gemisi olan hemen hemen her ülke gemsinde 5. nesil uçak konuşlandırıp 6. nesil savaş uçağı konuşlandırmaya hazırlanırken biz neden 4. nesil bir uçak ile idare edelim? Bu noktada ise donanma versiyonu olan iki uçak öne çıkıyor. 5. nesil F-35 ve 6. nesil FCAS. Ancak az önce değindiğimiz gibi ABD ve Fransa bu noktada güvenip uçak almamız gereken iki ülke. Ki başka bir yazının konusu ancak savaş uçaklarının uçan bilgisayarlar halini aldığı bu dönemde, ağ merkezli harp konseptimizin için yabancı bir bilgisayar sokmanın ne kadar mantıklı olduğu tartışılır.

Kısacası başka bir şıkkımız olmadığı sürece yabancı olarak alabileceğimiz uçaklar FCAS ve F-35 olacak. (Bkz; MİLLİ MUHARİP UÇAK (MMU) KAÇIN NESİL OLACAK? (4/4,5/5))

Yerli olasılıklar

Bu noktada sırf uçak gemisine konuşlandırmak için yerli ve insanlı bir uçak projesi başlatmak bana biraz fazla lüks geliyor. Hali hazırda MMU projesi devam ederken ise 6. nesil bir savaş uçağı projesine başlamak yine bazı sorunları ve soru işaretlerini beraberinde getirecektir. Deneyimli mühendis gücümüz yeterli mi, projeye başlasak bile ne zaman bitirebiliriz, maliyeti ne olur vb. (Bkz; BAYKAR’IN İNSANSIZ SAVAŞ UÇAĞI PROJESİ BAYRAKTAR MİUS)

Bu noktada ise bana en mantıklı gelen yerli çözüm hem DzKK’nin hem de HvKK’nin kullanabileceği, MMU ile ortak harekat icra edebilecek, tek ve turbofan motorlu, stealth, en az 12 ton deplasmana sahip insansız bir savaş uçağı. İnsanlı yapmaktan daha kolay olmakla birlikte belki de en mantıklı en matıklı çözümlerden birisi olacaktır.

İnsansız muharip hava araçlarının yani insansız savaş uçaklarının hala hava-hava yetenekleri zayıf olsada ve yapay zeka ne kadar gelişti sorusu tartışmaya açık olsada bu noktada MİUS ve Göksungur gibi projelerden kazanacağımız deneyimlerle yerli bir İMHA’nın 2035’lerden sonra insanlı bir uçakla başa çıkması mümkün. Ki bu noktada Milli Muharip Uçak projesinde çalışan bazı mühendislerinde bizimle aynı fikirde olduğunu belirtmek isterim. Bunun için “AERODİNAMİK UZMANI İLE SAVUNMA SANAYİİ VE HAVACILIK ÜZERİNE SÖYLEŞİ” yazısını okuyabilirsiniz.

Hangi ülkeler projeye destek verebilir?

Bu konuda deneyimi olanların başında ABD, Çin, Rusya, Fransa, Hindistan, İngiltere vb. ülkeler gelmekte. Bu ülkelerin arasında ise son zamanlarda ilişkilerimizin en iyi olduğu ülke İngiltere. Ki zaten Anka’nın veya Bayraktar TB2’nin Avrupa’daki potansiyel müşterilerinin başında geliyor. Yine eğer ki yeni bir muharip uçağı HvKK envanterine katmak istersek en olası şıkların başında İngiltere’den EuroFighter Typhoon alımı geliyor. Bu ülke ile Milli Muharip Uçak projesi sayesinde zaten bağlıyız ve ek olarak BAE Systems’tan sonra Rolce-Royce’un da projeye motor tedarikçisi olarak girmesi gündemde.

Avrupa Birliği’nden çıkan İngiltere’nin serbest ticaret anlaşması yaptığı 5. ülke olmamız (Japonya, Kanada, İsviçre ve Norveç’ten sonra) ve sayabileceğimiz birçok diplomatik ve teknik işbirliği sayesinde bence kapısını çalacağımız ilk ülke İngiltere olacak.

Milli Uçak Gemisi Görev Grubu

Üzerinden uçaklar kalkan ve üzerine uçaklar inen, 50 tonluk dev bir gemiyi yapmak elbette uzun soluklu, zor ve maliyetli bir iştir. Ancak asıl maliyet gemiyi yapmak ve işletmek değil üzerine muharip uçaklar, helikopterler, İHA’lar, Awacs vb. hava araçları koyduktan sonra etrafına denizaltılar ve destroyerler koymak ve tüm bunları bir bütün olarak işletmektir. (Bkz; ÖZGÜN BİR HAVA SAVUNMA SİSTEMİ NASIL OLMALI?)

Mesela yerli uçak gemisi üretip bu geminin hava savunmasını eksik bırakma düşünülemez. Bu yüzden bu görev grubunda hava savunma harbini, denizaltı savunma harbini ve su üstü savunma harbini katmanlı bir şekilde yapacak hava ve deniz araçları bulunmak zorundadır.

Bu görev grubunda bulunması muhtemel gemi ve platformlarımızı ise şu şekilde listeleyebiliriz.

• TF-2000 Hava Savunma Harbi Destroyeri
• İstif Sınıfı Fırkateyn
• Reis Sınıfı Denizaltı
• MİLDEN (Milli Denizaltı Projesi)
• DİMDEG (Denizde İkmal Muharebe Destek Gemisi)
• ULAQ (İnsansız Deniz Aracı)

Diğer Detaylar

Öncelikle gemide Gökdeniz Yakın Hava Savunma Sistemi, Çok Amaçlı Faz Dizinli Radar (ÇAFRAD), Milli Dikey Atım Sistemi (MDAS) başta olmak üzere yerli mevcut silah ve sensörlerin veya daha gelişmiş versiyonların kullanılacağını varsayabiliriz. Ayrıca Atmaca ve Orka gibi bazı silahları da kullanabilecektir.

Ancak özellikle öz savunma konusunda yerli Ciws ve RAM’e ek olarak Tork Torpidoya Karşı Savunma Torpidosu, G-40 vb. sistemleri kullanması muhtemel. (Bkz; İNSANLI VE İNSANSIZ UÇAKLARIN GELECEKTEKİ BİRLİKTELİĞİ VE F-35)

Bu noktada söyleyeceğimiz çoğu şey havada kalabilir. Proje hakkında hiçbir şey kesin değil. Hatta projenin hayata geçeceği bile tam anlamı ile kesin değil. Umarım Türk uçak gemisi görev grubunun bir gün okyanuslarda Türkiye’nin diplomatik çıkarları için yüzdüğü günleri görürüz.